Subotica, 26 ožujak - Predsednik Republike Srbije Aleksandar Vučić i predsednik Vlade Mađarske Viktor Orban prisustvovali su svečanom otvaranju restaurirane Subotičke sinagoge. Vučić je istakao da će u životu Jevreja, ali i ostalih Subotičana Sinagoga, koja je obnovljena nakon 40 godina, biti kuća molitve, učenja i okupljanja, a Orban da će ovaj dan biti upamćen kao dan kada je srednja Europa pokazala svoj najljepši lik svijetu – lik suradnje i međusobne tolerancije.
„Sretan sam što Subotičani imaju novu-staru kuću lepšu nego ikada, ali sam sretan i što će ovde svi drugi da dolaze. To će biti i kulturno stecište i turisti će dolaziti iz Srbije i Eerope, jer su ovakvi objekti retki“, naglasio je predsjednik Vučić.
„Centralna Europa ima samo jedan put, a to je Europa koja se drži hrišćanske i jevrejske zajednice. Mislimo da je Srbija trebalo odavno da bude sa nama u EU i želimo joj mnogo uspjeha na tom putu“, istakao je Viktor Orban.
Vrhunski rabin Srbije Isak Asiel je rekao da su subotički Jevreji podigli zdanje Sinagoge početkom 20. stoljeća i tako „utkali sebe u temelje Subotice, kako u vjerskom tako i u svakom drugom smislu”.
Asiel smatra da Sinagoga više nije samo jevrejska već i subotička zaostavština i mesto za sve ljude koje će zračiti ljubavlju.
„Ovo je nasljeđe i Subotice i Srbije i Mađarske i Europe i sveta i hvala srpskoj i mađarskoj vladi koje su je obnovile od temelja i stvorile mjesto okupljanja i ljubavi“, rekao je Asiel.
Obnova Sinagoge počela je 2012. godine i udruženim snagama Grada Subotice, pokrajinske i republičke Vlade obnovljeni su etapno vanjski dijelovi fasada, dok je uređenje unutrašnjosti financirala Vlada Mađarske sa 1,6 mil eura. Inače, Sinagoga u Subotici druga je po veličini u Europi, odmah nakon Sinagoge u Budimpešti.
Sinagoga u Subotici je sagrađena 1902. godine u stilu secesije. Sinagoga je 1974. proglašena za spomenik kulture od izuzetnog značaja. Građena je po projektu budimpeštanskih arhitekata Marcela Komora i Deže Jakaba, saradnika arhitekte Edena Lehnera, tvorca mađarske varijante secesije.
Sinagoga je jedno od najvrednijih srednjeeuropskih ostvarenja ove vrste sakralne arhitekture. Odlikuju je smjela i moderna arhitektonska rješenja, ukrasi od vitraža, kao i stilizacije preuzete iz mađarskog folklora, kao što su stilizovane latice ruža, ljiljana i karanfila i paunovog perja.
Na četiri manje kupole, koje simbolišu četiri strane svijeta, oslonjena je centralna velika kupola, koja simbolizuje univerzum. Kupola nad centralnim delom obogaćena je konstruktivnim inovacijama, tako da počiva na gvozdenoj konstrukciji, koju nosi osam gvozdenih stubova. Središnja kupola je visoka 40 metara.
Tri ulazna portala vode u narteks, iznad koga je prostor za žene, dok četiri stepeništa vode na galeriju. U rešavanju fasada uočavaju se tri horizontalna pojasa: prvi – pojas ulaznih portala i horizontalne apside oko njih; drugi – u kome su zabat sa glavnim vitražom i u uglovima dva niža tornja; treći – tambur kupole sa dvostrukom kalotom. Korišćena je opeka i bojena Žolnai keramika sa kitnjastim ukrasima koji se zasnivaju na mađarskim narodnim motivima.
I.Z.